Հարցեր ե առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է նյութերի շրջապտույտը:

Բնության մեջ տեղի է ունենում տարբեր նյութերի շրջապտույտ, դրանք երկրագնդի մի ոլորտից անցնում են մյուսը և նորից վերադառնում այդ ոլորտ: Այդ շրջապտույտը երկրագնդի վրա բազմաթիվ իրար հաջորդող տարբեր բնույթի գործրնթացների արդյունք է:

1. Կենդանի օրգանիզմներն արդյոք մասնակցո՞ւմ են երկրագնդի վրա նյութերի շրջապտույտին:Այո, նյութերի շրջապտույտն րնթանում է նաև կենդանի օրգանիզմների միջոցով:

Այո կենդանի օրգանիզմներն մասնակցում են երկրագնդի վրա նյութերի շրջապտույտին:

1. Ինչպե՞ս են բնության մեջ ընթանում ջրի ե ածխաթթու գազի շրջա­պտույտները: Թվարկեք այդ շրջապտույտների փուլերը:

 

1. Ո՞րն է բույսերի մասնակցությունը ջրի ե ածխաթթու գազի շրջա­պտույտներին:

Ջրի շրջապտույտի նման կարելի է դիտարկել ածխաթթու գազի շրջա­պտույտր բնության մեջ, որտեղ մեծ դեր ունեն նաև կենդանի օրգանիզմնե­րը։  Կա­նաչ բույսերը և որոշ բակտերիաներ կլանում են մթնոլորտի ածխաթթու գազը: Վերջինս ջրի հետ օգտագործվում է օրգանական նյութերի առա­ջացման համար Արեգակի լույսի տակ: Հետագայում բույսերում, կենդանի­ներում և այլ կենդանի օրգանիզմներում այդ օրգանական նյութերր քայ­քայվելու հետևանքով նորից առաջանում է և դեպի մթնոլորտ է անջատ­վում ածխաթթու գազը: Այս գազն արտանետվում է դեպի մթնո­լորտ նաև հրաբուխների ժայթքումից, հողում րնթացող բազմաբնույթ գործ- րնթացների, ինչպես նաև՝ մարդու տնտեսական գործունեության հետևանքով:

1. Ինչի՞ արդյունքն է նստվածքային ապարների, տորֆի, ածխի, նավ­թի ե գազի, ինչպես նաե’ հողի առաջացումը:

Նյութերի շրջապտույտի արդյունք է :

1. Ինչո՞ւմն է նյութերի ե էներգիայի շրջապտույտների կապը: Բն­չո՞ւմն է Արեգակի էներգիայի նշանակությունը:

 

1. Ո՞րն է կենդանի օրգանիզմների միջոցով նյութերի շրջապտույտի առանձնահատկությունը:

Բնության մեջ այդ բոլոր շրջապտույտները կազմող գործրնթացներում էներգիայի հիմնական աղբյուրն Արեգակի էներգիան է: Երկրագնդի վրա Արեգակի է­ներգիան փոխակերպվում է, անցնում մի ձևից մյուսը, բաշխվում Երկրի տարբեր ոլորտներում, օգտագործվում կենդանի օրգանիզմների կողմից: Այդ էներգիայի մոտ 30%-ր հետ է ճառագայթվում դեպի տիեզերք:

1. Ի՞նչ գիտեք բնության մեջ տարբեր նյութերի շրջապտույտի մասին: Ինչպե՞ս է բնության մեջ ընթանում թթվածնի շրջապտույտը Մասին :Ինչպես  է  բնության  մեջ  ընթանում  թթվածնի  շրջապտույտը։

 

1. Փորձեք պատկերացնել, թե ինչի՞ կարող է հանգեցնել երկրագնդի վրա նյութերի, օրինակ’ ջրի կամ ածխաթթու գազի շրջապտույտի խախտումը:

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ է ԻՄԱՆԱԼ

Ջրի շատ մեծ հոսքեր են անցնում բույսերով: 1 տոննա բուսական զանգ­ված առաջացնելու համար բույսերը պետք է կլանեն առնվազն 100 տոննա ջուր: Բույսերը կարող են կլանել երկրագնդի ջրոլորտի ամբողջ քանակը 10 մլն տարվա ընթացքում:

 

 

1.Քանի՞ հնչյուն և քանի՞ տառ կա հետևյալ բառերից յուրաքանչյուրում`

 արև,4 հնչյուն 3 տառ

արմատ, 5 հնչյուն 5 տառ

  կրակ, 5 հնչյուն 4 տառ

որոգայթ, 8 հնչյուն 8 տառ

որոշել, 7 հնչյուն 6 տառ

չորս, 4 հնչյուն 4 տառ

մոտենալ, 2 հնչյուն 6 տառ

 2.Հաշվի՛ր, թե տրված բառերի մեջ քանի՞ տառ և քանի՞հնչյուն կա:

Երեք,4տեռ  4հնչյուն

տերև,

հարևան, ամենաերկար, ոզնի, վերջ, ով, կես, երբ

Խնդիր 1.

Եթե անհայտ թվի եռապատիկից 8 հանենք,ստացվածը 2 անգամ փոքրացնենք, հետո 5-ով մեծացնենք,10-ի բաժանենք ,1 կստացվի:Այդ որ թիվն է:

1×10=10

10-5=5

5×2=10

10+8=18

18;3=6

Խնդիր 2. 

Գտեք այն թիվը ,որին 32 անգամ 166 ավելացնելիս 7203-ի ու 515-ի տարբերությունն է ստացվում:

7203-515=6688

166×32=5312

6688-5312=1376

Խնդիր 3.

Ձեռնարկությունում 118 տղամարդ և 96 կին են աշխատում,որոնց ամսական 564400դր. աշխատավարձ է տրվում:Տարեկան ամեն տղամարդ և ամեն կին ինչքան է ստանում, եթե տղամարդը կնոջից 2 անգամ շատ է ստանում :

118×2=236

236+96=332

564400:332=1700դր

1700×2=3400

1700×12=20400

3400×12=40800

Խնդիր 4.

Գինեգործը ունեցած420 դույլ գինուց վաճառեց 6 անգամ  ավելի շատ , քան մնաց իր մոտ: Նա որքան դրամ ստացավ, եթե յուրաքանչյուր 5 դույլ գինին արժե 2500 դրամ:

420;7=60

60×6=360

360;5=72

72×2500=180000

Խնդիր 5.

Խանութում մի քանի նույնատիպ աթոռներ կային:Եթե հատը 630 դր. վաճառեին , 3480 դր. կտուժեին, եթե 750-ով վաճառեին , ոչ կտուժեին , ոչ օգուտ կունենային: Խանութում քանի աթոռ կար:

750-62=120

3480;120=29

 

Խնդիր 6.

Առյուծը, վագրը, ուղտը միասին կշռում էին  1020 կգ.: Վագրը 70 կիլոգրամով ավելի էր կշռում , քան առյուծը: Ուղտը 200 կգ-ով ավել էր կշռում առյուծից: Որքան էր ուղտի զանգվածը:

1020-70+200=750

750;3=250

250+70=320

250+200=450

Խնդիր 10.

Ավագյանները  ՝ հայրը, մայրը , որդին, հողամասից 970 կգ միրգ հավաքեցին: Մայրը որդուց 70 կգ-ով ավելի հավաքեց, հայրը՝ 90 կգ-ով:

Յուրաքանչյուրը որքան միրգ հավաքեց:

70+90=160

970-160=810

810;3=270

270+70=340

270+90=360

1. Օգտագործելով բաշխական օրենքը՝ հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով.

• 130 x 78 + 70 x 78=15000
• 388 x 99 + 12 x 99=39600
• 657 x 33 + 657 x 67=65700
• 194‧40+194‧60=
• 164‧80-164‧30=
• 132‧70+70‧68=
• 973‧37-27‧37=
• 388‧99+12‧99=
• 462·120-462·70=

2. Արտադրիչներից մեկը ներկայացնելով որպես երկու թվերի գումար՝ հաշվումները կատարե՛ք առավել հարմար եղանակով.

• 4 x 25=100
• 11 x 36=396
• 5 x 92=460

3. Կատարե՛ք գործողությունները օգտագործելով օգտագործելով բազմապատկման բաշխական օրենքը գումարման նկատմամբ

• 66 x 432 + 66 x 97=34914
• 73 x 205 + 73 x 56=19053

4. Ջրավազանի մեջ մտնում է 2 խողովակ։ Առաջինով մեկ ժամում լցվում է 220 լ ջուր, երկրորդով՝ դատարկվում է 170 լ ։ Եթե միաժամանակ բացվեն երկու խոովակների ծորակները, ապա 4 ժամում որքա՞ն ջուր կլցվի ջրավազանը։

1. Ստուգե՛ք հավասարությունը.

• 11 x (8 x 9) = (11 x 8) x 9+
• 27 x ( 5 x 6 ) = ( 27 x 5 ) x 6+

2. Օգտվելով բազմապատկման զուգորդական օրենքից հաշվեք առավել հարմար եղանակով.

• 38 x 24 x 5=4560
• 72 x 6 x 0=0
• 15 x 4 x 11=660

3. Օգտագործելով բազմապատկման տեղափոխական և զուգորդական օրենքները հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով.

• 11 x 2 x 30 x 5=3300
• 6 x 4 x 5 x 6=720
• 17 x 8 x 4 x 5=2720

1․ Քանի՞ կիլոմետր կանցնի ավտոբուսը 7 ժամում, եթե նրա արագությունը 2 անգամ փոքր է մեքենայի արագությունից, որը 5 ժամում անցնուն է 560կմ։

560;5=112  կմ

112;2=56  կմ

56×7=392  կմ

2․ Մի թիվը 5 անգամ մեծ է մյուսից։ Գտե՛ք այդ թվերը, եթե դրանց գումարը հավասար է 60-ի։

50+10=60

3. Եթե 8 միանման ավտոբուսներից յուրաքանչյուրում ավելացվի 16 տեղ, ապա բոլոր ավտոբուսներում կտեղավորվի 496 մարդ։ Քանի՞ տեղ կա յուրաքանչյուր ավտոբուսում։

8×16=128

496-128=368

368;8=46

4․  Բազմահարկ շենքի տակ՝ առաջին հարկից երկու հարկ ներքև, ավտոկայանատեղ կա։ Ո՞ր հարկում է ապրում այն մարդը, որը տուն հասնելու համար ավտոկայանատեղից բարձրանում է 11 հարկ։

9հարկ

5․ Երկու եղբայր ցանկանում էին գնել խաղալիք: Առաջին եղբորը խաղալիքը գնելու համար չէր հերիքում 300 դրամ, իսկ երկրորդ եղբորը՝ 200 դրամ: Երբ նրանք միավորեցին իրենց փողերը, պարզվեց, որ խաղալիքը գնելու համար չի հերիքում 60 դրամ: Պարզել, թե որքա՞ն արժեր խաղալիքը։

560

6․ Զամբյուղում ինչ-որ քանակությամբ խնձոր կար: Երբ դրա քանակը կրկնապատկեցին և ավելացրեցին ևս 5 խնձոր, զամբյուղում խնձորների թիվը դարձավ 33: Գտնել, թե սկզբում քանի խնձոր կար զամբյուղում:

33-5=28

7․ Խանութպանը պետք է 28 մետր ժապավենը բաժանի 2 կտորի այնպես, որ կտորներից մեկը մյուսից 8 մետրով երկար լինի: Կտորներից յուրաքանչյուրը քանի՞ մետր կստացվի:

28-8=20

20;2=10

10+8=18

1.

2.90

4.80

5.80

6.d=679+681=1345

e=1110+1345=2455

7.3125

8.38

Բարև  ձմեռ,  ցտեսություն,  գարուն  ես  նրա  համար  եմ  սիրում  ձմեռը  որովհետև  մենք  ձմեռը  խաղում  ենք  ձնագնդիկ  նաև  ձմեռը  իմ  ծնունդ  է  դեկտեմբերի  15;Ձմեռը  նաև  մենք  արձակուրդ  ենք  ունենում  և  հանգստանում  ենք  որ,  պատրաստվենք  դպրոցին;Նաև  ձմեռը տարվա ամենացուրտ  եղանակը  և  ձմեռը տարվա ամենագեղեցիկ,  եղանակն  է  ու ամենա հետաքրքիր  և  ամենա վառ եղանակներից մեկն է,  ինչպես նաև իմ ամենասիրելի  եղանակն  է;Նոր  տարին  մեզ համար բացում է նոր հույսեր;

1. Հաշվիր օգտվելով բազմապատկման տեղափոխական հատկությունից

Ա. 50 x 42 x 40=84000

Բ. 40 x 48 x 25=48000

Գ. 40 x 70 x 50=140000

2. Հաշվիր արտահայտության արժեքը, եթե a=80, b=50

a x 2 x 90 x b=720000

3. Երկու ընկեր խանութ գնացին: Երկուսն էլ պիտի գնեին 5-ական կիլոգրամ բրինձ և 4-ական կլոգրամ մակարոն: Առաջինը նախ գնեց բրինձը, ապա մակարոնը, իսկ երկրորդը ընդհակառակը: Ճի՞շտ է արդյոք, որ ընկերները գնումների համար ծախսեցին միևնույն գումարը: Պատասխանը հիմնավորե՛ք:

չի  փոխվի

4. Գտենք այն թիվը, որը *-ի փոխարեն տեղադրելու դեպքում կստացվի ճիշտ հավասարություն:

1. 120:30=3+4
2. 6×20=240:2
3. 54:18=24:8

5. Կատարեք գործողությունները

( 71+ 132342:14)+(1546-847:121)

6. Գտե՛ք օրինաչափությունը և ավելացրեք ևս երեք անդամ.

14, 29, 59, 119,239,479

Ծառեր, թըփեր լեցուն միրգ,
Մառան տարան գիրկ ու գիրկ,
Աշուն սընաւ։

 

1. Դուրս գրիր անծանոթ բառերը, բացատրիր:

տարափ

սաղարդ-տերեվ

1. Տարվա ո՞ր եղանակն է նկարագրված բանաստեղծության մեջ:

աշուն

1. Վերնագրիր բանաստեղծությունը:

աշնան  մասին  է

1. Վերնագրիր բանաստեղծության յուրաքանչյուր տունը:

աշուն  քընավ  աշուն  ծընավ  աշուն  սընաւ

1. Նկարիր բանաստեղծության այն տունը, որն ամենաշատը հավանեցիր:

Ծառեր, թըփեր լեցուն միրգ,
Մառան տարան գիրկ ու գիրկ,
Աշուն սընաւ

1. Անգիր սովորիր բանաստեղծությունը:

Կատարելով դիտարկումներկհամոզվեք, որ նյութերը հանդես են գալիս տարբեր վիճակներում։ Որոշ նյութեր սովորական պայմաններում հեղուկ վիճակում են, մյուսները՝ գազային, երրորդները՝ պինդ։ Կախված պայմանների փոփոխությունից՝ նրանց վիճակները կարող են փոփոխվել:

Օրինակ՝ ջուրը տնային պայմաններում հեղուկ վիճակում է, սառեցվելիս հեղուկ վիճակից վերածվում է պինդ վիճակի՝ սառույցի, իսկ տաքացվելիս՝ գազային վիճակի՝ գոլորշու: Սառույցը ջրի պինդ վիճակն է, իսկ գոլորշին՝ գազային: Ոսկին սովորական պայմաններում պինդ վիճակում է, շատ բարձր ջերմաստիճանում հալվում է և վերածվում հեղուկի, իսկ ջերմաստիճանն ավելի բարձրացնելու դեպքում սկսում է եռալ և վերածվել գազի։
Նյութը, կախված պայմաններից, հիմնականում լինում է պինդ, հեղուկ կամ գազային վիճակում։
Դիտարկենք տարբեր մարմիններ և, պարզ փորձեր կատարելով, ծանոթանանք դրանց որոշ հատկություններին։
Վերցնենք ապակուց, երկաթից և պղնձից պատրաստված ձողեր, որոնք սովորական պայմաններում պինդ վիճակում են։ Դժվար չէ համոզվել, որ այդ նույն պայմաններում ինչ դիրքով և որտեղ էլ դնենք այդ ձողերը, դրանք կպահպանեն իրենց ձևն ու ծավալը։
Պինդ մարմինները պահպանում են իրենց ձևն ու ծավալը։
Սա պինդ մարմինների հատկություններից է։
Այժմ դիտարկենք հեղուկները։ Վերցնենք 50 մլ ծա-վալով որևէ հեղուկ, օրինակ՝ մասուրի հյութ, և լցնենք բաժակի մեջ։ Նա կընդունի բաժակի ձևը։ Եթե լցնենք մեկ այլ անոթի մեջ, ապա կընդունի այդ անոթի ձևը, բայց նրա ծավալը կրկին կմնա 50 մլ։ Դա նշանակում է, որ մի անոթից այլ անոթ տեղափոխվելիս հեղուկի ծավալը պահպանվում է, բայց ձևը փոխվում է՝ ընդունում է այն անոթի ձևը, որտեղ լցված է:
Հեղուկները պահպանում են իրենց ծավալը, բայց ձևը՝ ոչ։ Սա հեղուկների հատկություններից է:
Դիտարկենք գազային վիճակում գտնվող նյութերից օրինակ՝ օդի նմանատիպ հատկությունը: Եթե օդով լի գնդակը սեղմենք, ապա նրա ձևը կփոխվի, և բնականաբար այդ նույն ձևը կստանա նաև նրանում եղած օդը: Եթե գնդակի ծավալը փոքրացնենք՝ նրա մի մասը սեղմելով, ապա այդ նույն ծավալը կստանա նաև նրանում եղած օդը: Դժվար չէ հետևություն անել, որ գնդակի մեջ լցված օդն ընդունում է տվյալ գնդակի ձևն ու ծավալը: Գնդակի ձևի ու ծավալի փոփոխությունից փոփոխվում են նաև նրանում եղած օդի ձևն ու ծավալը:
Գազերը չեն պահպանում ոչ իրենց ձևը, ոչ ծավալը և զբաղեցնում են իրենց տրամադրված ողջ տարածքը։
Սա գազերի հատկություններից է:

Հետաքրքիր փորձեր ջրի հետ:

Առաջադրանք 1
Թվարկեք 2–ական նյութ, որոնք սովորական պայմաններում հետևյալ վիճակներում են.
ա) պինդ բ) հեղուկ գ) գազային

հեղուկ

Առաջադրանք 2
Թվարկեք առնվազն 5 նյութ, որից կարելի է բաժակ պատրաստել։

կավ, ապակի, արծաթ, ալյումին, ոսկի

Առաջադրանք 3
Առանձնացրեք ստորև տրված նյութերը և տեղադրեք աղյուսակի համապատասխան սյունակներում` պինդ —  հեղուկ  — գազային
Պղինձ, ջուր, կաթ, նավթ, ոսկի, ապակի, թթվածին, գոլորշի, ջրածին, փայտ, պողպատ, արծաթ, ոսկի:

պինդ-պղինձ, ոսկի, ապակի, փայտ, պողպատ, արծաթ, ոսկի

հեղուկ-ջուր, կաթ, նավթ

գազային-թթվածին, գոլորշի, ջրածին