1. Տեքստում մի դեպքում տեղադրի՛ր փակագծերում դրված առաջին բայաձևերը, մյուս դեպքում երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի իմաստային տարբերությունը:
Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես (ելնում են, պետք է ելնեն): Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ (ապահովում են, պիտի ապահովեն), որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն:
Մարդիկ ավելի խոր (քնում են, կքնեն), քան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ (սուզվում են, կսուզվեն), կամ (չեն շնչում, չեն շնչի) ու (խեղդվում են, կխեղդվեն):
1. առաջին բայաձևերը
Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես են ելնում։ Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ ապահովում են, որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն։
Մարդիկ ավելի խոր քնում են, քան կետերը։ Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ սուզվում են, կամ չեն շնչում ու խեղդվում են։
այս տարբերակում գործողությունները ներկայիս փաստարկային ձևով են ներկայացված շեշտելով թե ինչ են անում կամ ինչ է տեղի ունենում հիմա
2. երկրորդ բայաձևերը
Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես պետք է ելնեն։ Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ պիտի ապահովեն, որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն։
Մարդիկ ավելի խոր կքնեն, քան կետերը։ Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ կսուզվեն, կամ չեն շնչի ու կխեղդվեն։
այս տարբերակում գործողությունները ներկայացվում են որպես անխուսափելի կամ անհրաժեշտություն ապագա հեռանկարով
իմաստային տարբերությունը
- առաջին դեպքում նշվում է այն ինչ կետերն անում են կամ ինչն է տեղի ունենում որպես ներկայիս վիճակ
2․ երկրորդ դեպքում շեշտադրվում է գործողությունների անհրաժեշտությունը կամ դրանց անխուսափելիությունը ապագայի հեռանկարում
2. Տեքստում մի անգամ տեղադրի՛ր փակագծերում դրված առաջին բայաձևերը, մյուս անգամ` երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի իմաստային տարբերությունը:
Ֆրանսիացի գիտնական Քրիստիան Մարշալն առաջարկում է Լուսնի վրա տեղադրել հայելիներ, որոնք Արեգակի ճառագայթները (անդրադարձնելու են, կանդրադարձնեն) Երկիր: Այդ դեպքում գիշերը կարելի է կարդալ և աշխատել՝ առանց արհեստական լուսավորության: Լուսնային հայելիները ( փոխարինելու են, կփոխարինեն) փողոցային լապտերներին ու շինհրապարակներում, դաշտերում և այլուր գիշերներն աշխատելու հնարավորություն (տալու են, կտան): Դրա համար (պահանջվելու է, կպահանջվի) 200 հազար քառ. կմ հայելի:
1. առաջին բայաձևերը
Ֆրանսիացի գիտնական Քրիստիան Մարշալն առաջարկում է Լուսնի վրա տեղադրել հայելիներ, որոնք Արեգակի ճառագայթները անդրադարձնելու են Երկիր: Այդ դեպքում գիշերը կարելի է կարդալ և աշխատել՝ առանց արհեստական լուսավորության: Լուսնային հայելիները փոխարինելու են փողոցային լապտերներին ու շինհրապարակներում, դաշտերում և այլուր գիշերներն աշխատելու հնարավորություն տալու են: Դրա համար պահանջվելու է 200 հազար քառ. կմ հայելի:
այս տարբերակում գործողությունները ներկայիս պլանների և առաջարկների իրականացման տրամաբանական շարունակությունն են այսինքն շեշտվում է գործողությունների ուղղվածությունը ներկա պահին
2. երկրորդ բայաձևերը
Ֆրանսիացի գիտնական Քրիստիան Մարշալն առաջարկում է Լուսնի վրա տեղադրել հայելիներ, որոնք Արեգակի ճառագայթները կանդրադարձնեն Երկիր: Այդ դեպքում գիշերը կարելի է կարդալ և աշխատել՝ առանց արհեստական լուսավորության: Լուսնային հայելիները կփոխարինեն փողոցային լապտերներին ու շինհրապարակներում, դաշտերում և այլուր գիշերներն աշխատելու հնարավորություն կտան: Դրա համար կպահանջվի 200 հազար քառ. կմ հայելի:
այս տարբերակում գործողությունները ապագայի հնարավոր կամ հավանական ծրագրեր են ընդգծելով դրանց չեղյալ լինելու հնարավորությունը
իմաստային տարբերություն
- առաջին տարբերակում շեշտը դրվում է ներկա իրավիճակի վրա գործողությունները որպես ծրագրված
2․ երկրորդ տարբերակում շեշտվում է ապագայի գործողությունների ենթադրյալ լինելու կամ հնարավոր լինելը
3. Բայաձևերի խմբերից յուրաքանչյուրին տո՛ւր տրված անուններից մեկը:
Ենթադրական եղանակ, հարկադրական եղանակ, հրամայական եղանակ, ըղձական եղանակ, սահմանական (սահմանում-որոշում, հաստատում, կարգավորում) եղանակ:
Ա. Գնում ես, գնալու ես, գնացել ես, գնացիր, գնում էիր, գնացել էիր, գնալու էիր:
Բ. Գնաս,գնայիր
Գ. Կգնաս, կգնայիր:
Դ. Պիտի գնաս,պիտի գնայիր:
Ե. Գնա՛, մի՛ գնա:
Ա. Սահմանական եղանակ — ներկայացնում է գործողությունների հաստատում սահմանում կամ կարգավորում
Բ. Ըղձական եղանակ — ներկայացնում է գործողությունների ցանկություն կամ ենթադրություն
Գ. Ենթադրական եղանակ — ներկայացնում է ենթադրություն կամ հավանականություն
Դ. Հարկադրական եղանակ — ներկայացնում է գործողությունների անհրաժեշտություն կամ պարտադրություն
Ե. Հրամայական եղանակ — ներկայացնում է հրամանի կամ արգելքի ձև
4. Կարդա՛ տրված մտքերը և լրացրո՛ւ վերջին նախադասությունը:
Բայի դեմք է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որը ցույց է տալիս, թե ո՛ւմ կամ ինչի՛ն է վերագրվում գործողությունը:
Բայի թիվ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որը ցույց է տալիս` մե՞կ, թե՞ մեկից ավելի առարկաների է վերագրվում գործողությունը:
Բայի ժամանակ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որով արտահայտվում է գործողության կատարման ժամանակը:
Բայի… է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որով արտահայտվում է խոսողի վերաբերմունքը կամ տեսանկյունը գործողության կատարման նկատմամբ:
5. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ ըղձական եղանակի համապատասխան բայերով:
Գոնե մի օր կարգին եղանակ … որ …մի քիչ նստել ծովափին ու ջրային հեծանիվ…:
Գոնե մինչև ծովափ… , դրանից հետո ինքներս կգնանք:
Երանի թե մի քիչ երկար… ուղևորությունը:
Շատ եմ ուզում, որ մի անգամ դելֆին … , մի քանի օր էլ ընկերություն … հետը:
Եթե քամին… ու փորձառու նվագները … ծովին ունկնդրել, նրանք կասեն, թե նավի մոտով ինչպիս՞ ձկների վտառ է լողում:
1․ Գոնե մի օր կարգին եղանակ լիներ, որ կարողանայինք մի քիչ նստել ծովափին ու ջրային հեծանիվ քշել:
2․ Գոնե մինչև ծովափ հասնեինք, դրանից հետո ինքներս կգնանք:
3․ Երանի թե մի քիչ երկար տևեր ուղևորությունը:
4․ Շատ եմ ուզում, որ մի անգամ դելֆին երևար, մի քանի օր էլ ընկերություն աներ հետը:
5․ Եթե քամին հանդարտվեր ու փորձառու նվագները հնչեին ծովին ունկնդրել, նրանք կասեն, թե նավի մոտով ինչպիսի՞ ձկների վտառ է լողում:
6. Կետերը փոխարինի՛ր տրված բայերի ենթադրական եղանակի համապատասխան ձևերով:
Եթե թույլ տան իրենց ուզածն անել, նրանք անտառն էլ … զորքի ու բոլոր ծառերը շարք … (վերածել, կանգնեցնել)
Հենց որ սահմանին մոտենաք, ձեզ … ձերանցյալի ու նպատակների մասին: (հարցուփորձ անել)
Թե որ գտնես այդ բույսի սերմերը, ջրի մեջ … ու … մինչև ծլեն: (դնել, թողնել)
Եթե կենդանիների կերի մեջ մեծ քնակությամբ արևքուրիկ լինի, կենդանին … ու … (թունավորվել, հիվանդանալ)
Եթե ժամանակին չմտածեն կենդանիների կերի մասին, ձմռանը շատ դժվար …կեր հայթաթելը: (լինել)
1․ Եթե թույլ տան իրենց ուզածն անել, նրանք անտառն էլ կվերածեն զորքի ու բոլոր ծառերը շարք կանգնեցնեն։
2․ Հենց որ սահմանին մոտենաք, ձեզ կհարցուփորձեն ձեր անցյալի ու նպատակների մասին։
3․ Թե որ գտնես այդ բույսի սերմերը, ջրի մեջ կդնես ու կթողնես, մինչև ծլեն։
4․ Եթե կենդանիների կերի մեջ մեծ քանակությամբ արևքուրիկ լինի, կենդանին կթունավորվի ու կհիվանդանա։
5․ Եթե ժամանակին չմտածեն կենդանիների կերի մասին, ձմռանը շատ դժվար կլինի կեր հայթաթելը։
7. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հարկադրական եղանակի համապատասխան բայերով:
Վատ աշխատող շարժիչներն անպայման … թե չէ թունավորում են օդը:
Մեր քաղաքում սաղարթավոր ծառերը …, որ աղմուկը կլանեն, օդը մաքրեն փոշուց ու վնասակար նյութերից:
Մարդիկ …, որ կենդանի բնությունը պահպանելը իրենց ամենակարևոր գործն է:
Ամեն մեկը դիմացինի համար …., այն, ինչ կուզեր, որ իր համար անեն մարդիկ:
Բնության գեղեցկությունը պահպանելու համար հանքերի շահագործումը …:
- Վատ աշխատող շարժիչներն անպայման շտկե՛ք, թե չէ թունավորում են օդը:
2. Մեր քաղաքում սաղարթավոր ծառերը տնկեք, որ աղմուկը կլանեն, օդը մաքրեն փոշուց ու վնասակար նյութերից:
3. Մարդիկ հասկացիր, որ կենդանի բնությունը պահպանելը իրենց ամենակարևոր գործն է:
4. Ամեն մեկը դիմացինի համար անեք, այն, ինչ կուզեր, որ իր համար անեն մարդիկ:
5. Բնության գեղեցկությունը պահպանելու համար հանքերի շահագործումը սահմանիր:
8. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հրամայական եղանակի համապատասխան բայերով: (կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու) :
Համարձակ …, … նեղ միջանցքը ու երբ հասնես ստորգետնյա անցքի մուտքին, լապտերդ …:
Ուշադիր … քարտեզը, … , թե օվկիանոսներում ցրված ինչքա՞ն կղզիներ կան:
… բոլոր խորհուրդները, հետո …, ինչպես կամենում ես:
Ոչ մեկի գաղտնիքը …, եթե անգամ պատահաբար ես իմացել:
-… ինձ, … թռչեմ,- մարդկային լեզվով խնդրեց աղավնին:
- Համարձակ քայլեք, անցեք նեղ միջանցքը ու երբ հասնես ստորգետնյա անցքի մուտքին, լապտերդ վառեք:
2. Ուշադիր ուսումնասիրեք քարտեզը, պարզեք, թե օվկիանոսներում ցրված ինչքա՞ն կղզիներ կան:
3. Ընդունեք բոլոր խորհուրդները, հետո գործեք, ինչպես կամենում ես:
4. Ոչ մեկի գաղտնիքը մի մատնեք, եթե անգամ պատահաբար ես իմացել:
5. —Օգնեք ինձ, թռինք,- մարդկային լեզվով խնդրեց աղավնին:
9. Ուշադրություն դարձրո՛ւ տրված սահմանական, հրամայական, ըղձական, ենթադրական, հարկադրական եղանակների բայերին և պատասխանի՛ր հարցերին:
Ա. Կազմում եմ, հիանում ես: Կազմելու են, հիանալու եք: Կազմել ենք, հիացել է: Կազմեց, հիացանք: Կազմում էիր, հիանում էինք: Կազմել էի, հիանում էիր: Կազմելու էին, հիանալու էիր:
Բ. Կազմի՛ր, կազմեցե՛ք, հիացիր, հիացե՛ք,
Գ. Կազմեմ, հիանաս: Կազմեիր, հիանայինք:
Դ.Կկազմեմ, կհիանաս: Կկազմեիր, կհիանայինք:
Ե. Պիտի կազմեմ, պիտի հիանաս: Պիտի կազմեիր, պիտի հիանայինք:
Բայի ո՞ր եղանակը ներկա ժամանակ ունի:
Բայի ո՞ր եղանակն ընդմենը մեկ ժամանակ և մեկ դեմք ունի: Ո՞ր եղանակներն են կազմվում ըղձականից, ինչպե՞ս են կազմվում:
Ո՞ր եղանակն ունի ամենաշատ ձևերը: